بحران در خوزستان، سیاسیون در خواب!
اگر نگوییم مهم ترین بحران آینده ایران مسئله آب و کمبود آن است، تردیدی وجود ندارد که این مسئله جزو اصلی ترین چالش های امروز و فردای ماست.
از طرفی می‌توان خوزستان را مرکز شکل‌گیری بیشترین تنش‌ها و اعتراضات با محوریت مسئله آب در کشور دانست، استانی که در زمانی نه چندان دور پرآب‌ترین استان کشور به شمار می‌‌رفت.
اکنون دایره اعتراض روز به روز در حال گسترده‌تر شدن است، از اعتراض مردم به دلیل کیفیت پایین آب شرب گرفته تا اعتراض کشاورزان به خاطر کمبود آب که نارضایتی شهروندان خرمشهر و آبادان در ماه اخیر به دلیل شوری آب نمونه بارزی از این اعتراضات است.
پس از این کسی نمی‌تواند مدعی شود که صدای اعتراض مردم خوزستان را نشنیده است و به این نتتیجه نرسیده باشد که ابرچالش و ام‌المصائب مردم خوزستان مسئله کاهش دبی آب کارون است، چالشی که عمدتا حاصل ساخت سدهای بالادستی و در پی آن انتقال آب کارون است.
از سوی دیگر نظرات و انتقادات گسترده کارشناسان و متخصصان حوزه آب و تولید مستندات و محتواهای علمی و کارشناسی نتوانسته کوچک‌ترین تغییری در سیاست‌های اتخاذ شده آبی اعمال کند، و ما همچنان شاهد این هستیم که پروژهای انتقال آب در حال پیشروی و گسترش هستند. پروژه‌هایی که مسئولین سازمان محیط زیست نیز به غلط بودنشان اذعان کرده‌اند. (برای مثال رجوع کنید به مناظره صبح جمعه 4 اسفند 96 در شبکه یک صدا و سیما، با موضوع «مهار ریزگردها»).
اما با توجه به اینکه این سیاست‌های آبی در تهران اتخاذ می‌شود سکوت سیاسیون مرکزنشین بیشتر به چشم می‌آید و چه بسا بتوان آن را حلقه مفقوده مطالبه‌گری در این موضوع دانست.
اما به راستی چرا تحلیل‌گران و کارشناسان سیاسی و مرتبط با جریان‌های اصولگرا و اصلاح‌طلب سکوت می‌کنند؟ چرا افراد منتسب به این جریانات سیاسی که بیشترین نفوذ در مجلس و دولت را دارند در این موضوع اظهار نظری نمی‌کنند؟
در این زمینه پیش از این در بهمن 96 با صادق زیباکلام گفتگویی صورت گرفت و در روزنامه فرهنگ جنوب منتشر شد. در این شماره برای درک بهتر موضوع به یک تحلیل‌گر مطرح دیگر رجوع کردیم.
عباس عبدی از شناخته‌شده‌ترین تحلیل‌گران داخلی است که عموما در موضوعات متفاوت تحلیل‌ها و نظرات مهم و تأثیرگذاری را ارائه کرده است. که نظرات و ایده‌های وی بعضاً تا مدت‌ها فضای سیاسی کشور را درگیر خود کرده است.
لازم به ذکر است تلاش کردیم تا با دکتر پرویز امینی گفتگو کنیم که متاسفانه با استقبال ایشان روبرو نشدیم. ایشان تاکید داشت که مسئله آب کشور جزو حوزه مطالعاتی من نیست و اطلاعی در این زمینه ندارم.
آنچه که در ادامه می‌آید متن گفتگو با مهندس عباس عبدی است:
انتقال آب کارون نه مطلقا خوب و نه مطلقا بد
مهندس عباس عبدی در پاسخ به سوال ما، طرح‌های انتقالی آب را نه مطلقا تائید کرد و نه رد، وی دیدگاه خود را اینگونه بیان کرد: مسئله انتقال آب به خودی خود شاید یک مسئله حیاتی نباشد اگر در یک چارچوب تعریف شده‌ای صورت بگیرد.
این کارشناس مسائل داخلی ادامه داد: در واقع آب حق اولیه اراضی پایین دست رودخانه‌ها است، جایی که به صورت تاریخی در آن آب جاری بوده و به این آب برای توسعه نیاز دارد.
وی انتقال آب بین حوزه‌ای درصورت وجود آب مازاد را بی اشکال عنوان کرد و گفت: ولی اگر انتقال آب موجب عوارض زیست محیطی بشود و یا موجب از بین رفتن حقوق مردمی شود که به صورت تاریخی و سنتی از این آب استفاده می‌کردند طبیعی است که غیر قانونی است و باید ترمیم و جبران شود.
سیاسیون بی‌تفاوت نیستند
عبدی در رابطه با عدم موضع‌گیری سیاسیون در مورد انتقال آب، بیان کرد: فکر نمی‌کنم سیاسیون در این قضیه خیلی بی‌تفاوت بودند یا سکوت کردند. در گذشته هم در این رابطه صحبت‌هایی شده که حالا ممکن است شدت و ضعفش محل بحث باشد. اما نمی‌توان گفت همه آنچه که به وقوع پیوسته خلاف است و اگر این را به عنوان یک اصل بپذیریم که هیچ آبی نباید منتقل شود آنگاه همه طرح‌های انتقال آب در شمال و جنوب و شرق و غرب باید به طور کلی محکوم شوند.
وی افزود: چنانچه نسبت به اصل انتقال آب اعتراضی نباشد، درباره جزئیات آن و اینکه در چنین وضعی که در شهرهای پایین دست آن حوزه آبی از آب کافی بهرمند نیستند و یا اراضی آنها سیراب نیست و یا شهرهای آنها شامل توسعه نشده آیا این درست است که آب را به جای دیگر منتقل کنند؟ طبیعتاً پاسخ خیر است. اما در خصوص خوزستان واقعیت آن است که باید کمی تخصصی تر صحبت شود.
عبدی آب پشت سدها را سرمایه مردم خوزستان توصیف کرد و گفت: مثلا در خصوص سدهای تأسیس شده در بالادست رودخانه‌های خوزستان، باید توجه داشت این آب باید برای خوزستان ذخیره شود و به جای دیگر منتقل نشود!
وی افزود: چالش دیگری که الان وجود دارد که آیا درست است که این آبها برای نیشکر استفاده شود یا نباید تا این حد از اب برای تولید نیشکر طراحی و برنامه‌ریزی شود.
عبدی اظهار کرد: اما به طور کلی و فارغ از جزئیات، چیزی که مسلم است باید به عنوان یک اصل اساسی پذیرفت که کلیه شهرهایی که در حوضه آبی این منطقه هستند باید از وضعیت مناسبی از آب شرب و سپس اب کشاورزی و صنعت برخوردار باشند بعد اگر چیزی باقی ماند منتقل شود.
توسعه نابرابر؛ سیاست تکراری دولت‌های مختلف
همچنین عبدی در پاسخ به این سوال که چرا سیاست‌های آبی کشور در طول دولت‌های مختلف و بعضاً معارض تغییری نداشته گفت: یک سری چیزها در تمام دولتها مشترک بوده و فقط منحصر به این موضوع نیست. نمونه اش قیمت ارز و انرژی. به نظرم سیاست ارزی و انرژی و ابی کشور که هر سه هم اشتباه و در دولتها به نسبت مشابه بوده است ریشه در وضعیت اجتماعی ایران دارد.
وی گفت: واقعیت انکارناپذیر این است و باید به آن اذعان کرد که وضعیت توسعه استان‌ها از جمله خوزستان در مقایسه با برخی استان‌های دیگر متوازن نبود. ممکن است نابرابری‌های انتظاری کاهش نداشته باشد!
لطفا کمی درد داشته باشید
خوزستان سال‌هاست از مسئله بی‌آبی می‌نالد. سال‌هاست که مردم خوزستان با دبه برای آب شرب شیرین صف می‌کشند، سال‌هاست که کشاورزان برای مطالبه حق آبه زمین‌هایشان تجمع می‌کنند، سال‌هاست که خاک تالاب‌های خشک شده در به چشمش فرو می‌رود، ولی حل مسئله خوزستان هنوز در اولویت تهران نیست. یا شاید منفعتی برای آبادی خوزستان برای خودش نمی‌یابد. که اینچنین بدون درد درباره انتقال آب خوزستان و توسعه نابرابر حرف می‌زند.
منتشر شده در روزنامه فرهنگ جنوب، 30 تیر 1397
